Je gebruikt ChatGPT meestal als een slimme zoekmachine of tekstgenerator. Soms komt er iets nuttigs uit. Vaker is het ‘mwah’. Toch blijft het lonken, dat idee dat AI je werk fundamenteel kan versnellen, verdiepen, verbeteren. Maar hoe?
Welkom in de wereld van prompt engineering – het nieuwe schrijven, het nieuwe ontwerpen, het nieuwe communiceren. In deze gids leer je hoe je ChatGPT verandert van een hulpje dat wel eens iets aardigs zegt, naar een volwaardige sparringpartner. Een creatieve assistent die niet alleen meedenkt, maar structureert, reflecteert, onderzoekt en… ja, soms je beste collega wordt.
Laten we beginnen in het midden. Niet met wat GPT is – dat kan GPT je zelf vertellen – maar met de échte vraag: hoe haal je er het maximale uit?
Van vraag naar opdracht: wat is een prompt eigenlijk?
Een prompt is geen vraag. Het is een instructie, een briefing, een regieaanwijzing. Als jij tegen ChatGPT zegt “schrijf een gedicht over AI”, dan krijg je een braaf rijmpje. Maar als je zegt: “Schrijf een kort, inspirerend gedicht over de DALL-E lancering, in de stijl van Vasalis”, dan begint er iets te leven. Niet alleen in de AI, ook in jou.
Prompt engineering is dus eigenlijk: programmeren in gewone taal. Je vertelt de AI niet wat het moet zeggen, maar hoe, waarom, voor wie, in welke toon, in welk format.
Kleine wijzigingen in taalgebruik kunnen grote effecten hebben. En daar begint de magie.
De gouden regels van een goede prompt
- Wees specifiek. Heel specifiek.
“Schrijf iets over marketing” is geen opdracht, het is een zucht. Beter:“Je bent een ervaren marketingcoach. Geef 5 tips aan een startende zzp’er die LinkedIn als acquisitiekanaal wil gebruiken, in begrijpelijke taal en met humor. Boom. Nu weet ChatGPT wat het moet doen, vanuit welke rol, voor wie, in welke toon, met welk doel. - Structuur helpt – ook de AI
Gebruik duidelijke kopjes, lijstjes of secties. Bijvoorbeeld:
– Achtergrond:
– Opdracht:
– Output:
Of
– Stap 1: …
– Stap 2: …
De AI snapt dan beter wat je bedoelt. Net als een stagiair die je een goed gestructureerde briefing geeft: het resultaat wordt beter. - Geef de AI een rol
– “Je bent een klimaatjournalist.”
– “Je bent een ervaren scriptschrijver.”
– “Je bent een sommelier die moet uitleggen wat wijn is aan een zesjarige.” Door de AI een persona te geven, tap je in op de stijl, kennis en toon van die rol. En nee, het is geen echte identiteit – het is een simulatie, maar een verdomd goede. - Zeg niet alleen wat je níet wilt, zeg wat je wél wilt
“Gebruik geen jargon” is vaag. Beter: “Leg het uit in taalniveau B1, met korte zinnen en concrete voorbeelden.”
Laat zien wat je bedoelt
Wil je een tekst in een bepaald format? Toon dan een voorbeeld. Bijvoorbeeld:
– Introductie
– Probleem
– Oplossing
– Call-to-action
Of:
– “titel”: “…”,
– “auteur”: “…”,
– “samenvatting”: “…”
ChatGPT snapt formats. Geef een sjabloon en het werkt als een mal.
De AI als gesprekspartner: iteratie is key
Stel je voor: je krijgt een eerste versie van een tekst. Best oké. Maar niet perfect. Wat doe je?
Je geeft feedback. Net als bij een collega. “Maak de intro scherper.” “Voeg een citaat toe.” “Verander de toon naar enthousiaster.” ChatGPT kan dat. Sterker nog: dat is de manier waarop je ermee moet werken.
Eerste prompt = ruwe schets. Feedback = vorm geven. Herhalen = verfijnen. Net als beeldhouwen. Alleen zonder stof in je neus.
– Slimme technieken voor gevorderden
– Chain-of-Thought prompting
– Laat de AI eerst nadenken. Zeg letterlijk:
“Denk stap voor stap na voordat je antwoordt.”
Dan krijg je niet alleen een eindantwoord, maar ook het denkproces. Handig voor complexe vragen of brainstorms.
Few-shot prompting
Geef voorbeelden. Niet tien, vaak zijn er twee genoeg. Bijvoorbeeld:
“Hier zijn twee tweets in mijn stijl. Schrijf nu een derde, over AI in het onderwijs.”
De AI pakt de toon en structuur op en gaat aan de slag.
Context in = kwaliteit uit
Wil je dat ChatGPT schrijft zoals jij? Plak een stukje eigen tekst in de prompt en zeg:
“Gebruik een vergelijkbare stijl als hieronder.”
Of geef data, een briefing, achtergrondinfo. Hoe meer goede input, hoe beter de output. Shit in = shit out
Gebruik de AI als sparringpartner
- Wil je ideeën voor een blog? Vraag er vijf.
- Wil je een alternatief? Zeg: “Geef drie andere versies.”
- Wil je reflectie? Zeg: “Herlees je antwoord en geef suggesties voor verbetering.”
- Wil je het nóg serieuzer? Zeg:
“Deze tekst is belangrijk voor mijn werk. Doe je uiterste best.”
Klinkt gek? Werkt wél.
Pas op voor deze valkuilen
- Te vaag prompten: “Schrijf iets over innovatie” is alsof je tegen een bakker zegt: “Bak iets.”
- Te afhankelijk worden: de AI denkt niet voor je, het denkt mét je. Blijf zelf verantwoordelijk.
- Prompt overload: gooi niet tien opdrachten in één zin. Splitst het op.
- Te veel voorbeelden van hetzelfde: dan denkt GPT dat dat het enige goede antwoord is. Wissel af.
Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Een mini-case
Stel je wil een blog schrijven over duurzaam ondernemen in 2025. Je prompt zou kunnen zijn:
“Ik wil een blog schrijven over duurzaam ondernemen in 2025 voor een breed publiek. Geef me 5 mogelijke insteken.”
De AI komt met:
- Technologische innovaties
- Groene financiering
- Wetswijzigingen
- Case-study van bedrijf X
- Tips voor kleine ondernemers
Je kiest de case-study. Dan zeg je:
“Werk idee 4 verder uit in de structuur: Inleiding, Probleem, Aanpak, Resultaat, Conclusie. Max 500 woorden per onderdeel.”
En voilà: je hebt je artikel. Je hoeft alleen nog te redigeren (of zelfs dat kan GPT doen – met de prompt: “Redigeer bovenstaande tekst, verbeter stijl en flow maar behoud de inhoud”).
Reflectie: het vak van de toekomst
Prompt engineering is geen hype. Het is een nieuwe vorm van schrijven, denken en aansturen. Wie het goed beheerst, wordt sneller, scherper en creatiever.
En nee, je hoeft niet alles in één keer perfect te doen. Begin gewoon. Test. Geef feedback. Leer de patronen kennen. En gebruik ChatGPT niet als een magische tekstdoos, maar als een creatieve sparringpartner die wacht op jouw regie.
Wil je oefenen? Begin vandaag met één simpele oefening:
“Je bent een redacteur. Herformuleer mijn LinkedIn-profiel in 3 stijlen: zakelijk, creatief en eigenzinnig.”
Kijk wat er gebeurt. En dan: ga verder. Er is geen tijd te verliezen. AI komt er ook voor jou aan. Word degene die de golf surft. Niet die hem in z’n gezicht krijgt.